InvestiGal

A recente modificación na normativa da convocatoria das axudas FPU, que elimina por completo a avaliación da traxectoria académica e profesional das persoas candidatas, supón un cambio preocupante e prexudicial para o obxectivo de fomentar a excelencia e garantir a equidade no acceso ao sistema científico na súa etapa base: a predoutoral.

Vénse de publicar a convocatoria do ano 2024 para estas axudas, perante á que InvestiGal recollemos con preocupación os segui  ntes puntos:

1. Por un lado, a chegada xa no ano 2025 da convocatoria supón un atraso inaceptábel de cara ás encomendas para o ecosistema investigador: novamente descoñecemento e invertidume marcan esta etapa, empeorando o contexto de marxes temporais, lugar ou institución para a realización da tese ou sustento vital. Descoñecer implica non pode planificar esta etapa, desde o punto de vista administrativo, científico ou vital.
2. Por outro, a eliminación da avaliación da traxectoria académica ou profesional implica un retroceso na democratización destas axudas, xa que representa
   1. Unha redución da diversidade de méritos avaliables
      A limitación do sistema de avaliación ao expediente académico restrinxe a capacidade de valorar aspectos que son fundamentais para identificar talento e potencial investigador, como os premios académicos recoñecidos, participacións ou comunicacións en congresos ou proxectos de investigación mediante bolsas de colaboración. Tamén se ignoran a participación en programas de iniciación á investigación, a realización de prácticas extracurriculares ou cursos de formación en técnicas ou de temática investigadora así como estadías erasmus. Ademais de aspectos como a competencia en idiomas, fundamental para calquera actividade investigadora, debería ser tida en conta.
   2. A desincentivación do esforzo investigador previo
      A eliminación do recoñecemento ás publicacións científicas, participacións en congresos ou logros en convocatorias competitivas mina a motivación das persoas candidatas para implicarse en actividades de investigación e divulgación durante a súa formación universitaria, actividades que enriquecen enormemente o panorama científico e profesional.
   3. Unha inequidade de facto na valoración
      Este novo criterio penaliza aquelas persoas candidatas que, aínda que teñen expedientes académicos bos ou notables, destacan especialmente polo seu labor investigador previo. A investigación require competencias e habilidades que non se reflicten unicamente no expediente académico, como a capacidade crítica, a innovación ou a proactividade, que quedarán agora invisibilizadas.
   4. Un impacto negativo na calidade da selección
      Ao deixar de valorar méritos relacionados coa experiencia profesional e investigadora, pérdese a oportunidade de seleccionar persoas con perfís máis completos e diversos, o que pode comprometer a calidade e o impacto do sistema investigador no futuro.
   5. A ausencia dunha avaliación científica externa do proxecto
      Con este novo modelo, a avaliación do proxecto recae nos propios departamentos, resultando máis equitativo un proceso de avaliación vía comisión externa. Agora, no ámbito dos departamentos existe o risco de uniformidade nas puntuacións ou de favorecer as prioridades e o grao de consolidación das IPs.
   6. En definitiva, o fomento da desigualdade
      Este novo enfoque beneficia especialmente a estudantes que, por circunstancias privilexiadas, puideron centrarse exclusivamente no rendemento académico, sen ter que compatibilizalo con actividades de divulgación, investigación ou traballo. Isto supón un obstáculo para as persoas candidatas que, por motivos socioeconómicos ou persoais, se viron obrigadas a diversificar os seus esforzos.
3. Finalmente, co argumento do aumento de retribución, redúcense o número de contratos. O problema base arredor do sistema científico continúa sendo o financiamento: a pesar do suposto aumento de partidas, como en outras convocatorias, observamos unha reducción do número de prazas, 50 menos có ano anterior, e polo tanto, de oportunidades.

Así, o conxunto de cambios e tendencias nestas e noutras convocatorias, lonxe de solucionar, agrava eixos centrais das reivindicacións investigadoras: a incertidume e o impacto negativo na carreira investigadora
Os constantes cambios nas bases das convocatorias, como o que agora nos ocupa, xeran unha importante incerteza para as persoas candidatas e para o conxunto do sistema investigador. Estes cambios abruptos e sen previsión suficiente dificultan a planificación da traxectoria profesional e investigadora, minando a confianza na estabilidade das políticas públicas e desincentivando a aposta pola investigación como unha carreira a longo prazo.

A diversidade de méritos debe seguir sendo un dos piares fundamentais para garantir un acceso máis xusto ao sistema investigador e tao mesmo tempo impulsar a excelencia. As convocatorias públicas deben promover un modelo xusto e equitativo que recoñeza a pluralidade de achegas ao coñecemento, sen reducir a avaliación a un único indicador que non reflicte, en moitos casos, a calidade e o potencial das futuras xeracións de investigadoras e investigadores. Desde InvestiGal observamos con preocupación como a maioría dos cambios por parte das institucións poñen o foco do debate na excelencia académica como base da mellora do sistema investigador, no entando, nós temos claro que o maior problema é a falta de financiación: a innovación non nace dun perfil concreto, senón da diversidade e dunha estabilidade que permitan avanzar na carreira sen obstáculos.

En Galiza, temos unha oportunidade histórica para transformar o noso sistema de investigación e converter o talento da nosa xente investigadora no motor do progreso. As iniciativas de retorno, como as axudas de GAIN que levan investidos 14 millóns de euros, son un paso valioso para recuperar a aqueles que tiveron que marchar, pero o verdadeiro desafío é crear as condicións para que podan quedarse e medrar aquí.

Traer de volta aos nosos investigadores/as é unha declaración de confianza no seu talento e na súa capacidade para contribuír ao desenvolvemento do país. Agora, é o momento de ir máis aló: construír un sistema de investigación sólido, que ofreza oportunidades reais, estabilidade e apoio continuo. Galiza pode ser un referente en ciencia, demostrando que aquí tamén é posible innovar, investigar e avanzar ao máis alto nivel.

Estas axudas son moito máis ca un retorno; son o primeiro paso para recuperar o potencial dunha xeración brillante e sentar as bases dun futuro próspero. Co esforzo colectivo das institucións, as empresas e a sociedade, podemos facer que Galiza sexa non só un lugar para volver, senón un lugar para quedar, crear e triunfar.

Porque apostar pola nosa xente investigadora é apostar polo futuro de todos nós.

Deixamos algunhas novas recentes sobre este asunto:

• https://www.laopinioncoruna.es/coruna/2024/12/28/falta-financiacion-frena-retorno-jovenes-112964337.html
• https://www.lavozdegalicia.es/noticia/coruna/coruna/2024/12/27/gain-saca-pechoante-jovenes-investigadores-extranjerospan-langgl-dez-anos-investironse-preto-14-millons-euros-apostar-pola-ciencia-primeiro-nivel-feita-galiciaspan/00031735304118947878694.htm

Boas entradas en 2025!

Tal e como acordamos na última asemblea e vos anunciamos antes do verán, xa temos dispoñible a comunidade de WhatsApp de InvestiGal. O noso obxectivo sempre é mellorar a comunicación entre as socias e que haxa máis interacción. Pensamos que isto non se estaba conseguindo por medio Discord, e de aí a mudanza a WhatsApp. Por tanto, a partir de agora as canles para comunicarnos entre nós serán o WhatsApp e o chat de Telegram, así como as nosas RRSS.

Para unirvos á comunidade debedes solicitalo na ligazón recibida por correo e verificaremos se xa sodes socias ou socios de InvestiGal, requisito indispensable para estar na comunidade.

A continuación deixámosvos as normas básicas do funcionamento da comunidade:

• Esta é unha comunidade para socias e socios de InvestiGal. Lembra que non podes engadir a ninguén a comunidade. Iso é tarefa d@s administrador@s.
• A comunidade conta cun Taboleiro de anuncios onde informaremos de todas as nosas accións, actos etc.
• Tamén consta de diversos Grupos de traballo, onde se dividen os diferentes espazos de traballo da asociación (xénero, predoutorais etc), e un Grupo Xeral que pode ser usado como chat xeral. Por favor, respecta a temática de cada un e segue as normas habituais: non abusar de maiúsculas, non asolagar con moitas mensaxes ou moito texto de seguido, non poñer ligazóns a sitios maliciosos, etc.
•  O grupo da coordinadora é de uso exclusivo para a xunta de representantes e coordinador@s dos grupos.

Hoxe celebramos o noso 4º aniversario!

InvestiGal naceu un 29 de febreiro de 2020 e para conmemoralo publicamos a infografía que podedes descargar aquí e que repasa algúns dos momentos máis relevantes na nosa breve e intensa traxectoria.

Grazas polo voso apoio, traballo e ánimos, seguiremos traballando en prol do sector da investigación en Galicia.

O DOG do día 19/02/2024 publicou a nova convocatoria de axudas de apoio á etapa predoutoral (código do procedemento: IN606A), cuxo prazo de presentación de solicitudes é do 20/02/2024 ao 19/03/2024. Toda a documentación e información oficial atópase aquí e para axudarvos cos trámites creamos este documento resumo.

• 

• 

O vindeiro 18 de febreiro celébranse as eleccións ao Parlamento de Galicia. Dende InvestiGal, pensamos que o futuro de Galicia depende en boa medida de que sexamos quen de realizar un cambio de estratexia respecto ao modo en que entendemos e xestionamos a investigación en Galicia e que nos leve a poñer en valor a nosa profesión e a construír unha sociedade do coñecemento.

Financiamento. O investimento de Galicia en I+D+i é do ~1,1%, lonxe do de España (~1,45%) e o da media europea (~2,3%). Investir en I+D+i é un “bo negocio” xa que estas actividades xeran un retorno económico situado arredor do 20% do investimento [1] e por cada 1€ invertido un retorno de 2,50€ [2].

• Desde InvestiGal vemos totalmente primordial aumentar o investimento no noso sector e que isto se faga de xeito estábel ao longo do tempo e non dependa das eivas duns gobernos ou outros.
• Implantación dun financiamento basal aos grupos de investigación con independencia do centro ou organismo ao que pertenzan e baseado na transparencia, equidade e produtividade.

Carreira científica. Debemos profesionalizar ao persoal investigador e definir a carreira investigadora. É importante destacar que a fuga de investigadores/as na etapa intermedia ou final da carreira investigadora adoita ser común. Isto supón a perda de toda a inversión pública realizada para a súa formación, cuantificada en máis de 500.000€/investigador [3].

• Definición e apoio para unha carreira científica profesional definida e integral.
• Deseño dun programa forte de retención, captación e retorno de talento. 
• Elaboración dun plan de atracción de talento, similar aos programas ICREA ou IKERBASQUE, no que se abordará de maneira específica o retorno de investigadores/as altamente productivos/as que están a desempeñar a súa función fora de Galicia. Establecer contratacións a longo prazo, atractivas e competitivas.
• Elaboración dun sistema de avaliación que prime a calidade e traxectoria global e incorpore expertos/as independentes.
• Posibilidade de estabilización do persoal científico e técnico.

Administrativo e lexislativo. A fragmentación dos organismos que xestionan o I+D+i galego, dividido en tres consellerías (educación, sanidade, industria…), supón atrasos e falta de homoxeneización na burocracia.

• En InvestiGal consideramos que é fundamental a creación dunha Conselleria de Investigación, Innovacion e Universidades, de xeito que agrupe, administre e xestione o investimento en I+D+i.
• Pacto Galego pola Investigación. Completo e dotado de contido real e compromisos vinculantes, e transversal ao estar referendado por toda a representación parlamentaria.
• Compromiso de manter e respetar o ocalendario de Axudas e Programas con datas constantes tanto de publicación da convocatoria coma de resolución que permitan ao personal investigador e técnico organizar as súas vidas persoais e profesionais. 

Perspectiva de xénero na ciencia. A brecha de xénero, a conciliación familiar e a igualdade son problemas que deben ser atallados.

• Medidas para evitar o abandono das mulleres nas etapas pre e posdoutoral.
• Non penalizar a maternidade e parternidade, lactancia, enfermidade ou coidado de persoas dependentes.
• Medidas para romper o teito de cristal e promover a presencia feminina en tódolos ambitos da ciencia e en tódalas etapas da carreira científica profesional.
• Seguimento da lei Angeles Alvariño.

REFERENCIAS:

1. https://sciencebusiness.net/system/files/reports/Why-fund-research_.pdf
2. https://cadenaser.com/asturias/2023/05/08/las-matematicas-de-la-investigacion-cada-euro-invertido-en-idi-genera-25-de-retorno-radio-asturias/ 
3. https://theconversation.com/cuanto-cuesta-formar-a-un-investigador-en-espana-demasiado-como-para-perderlo-130314

InvestiGal participou na elaboración do novo pacto pola ciencia, publicado o mércores 21 de xuño pola Coordinadora Marea Roja de la Investigación:

Buenos días compañeras,

Desde la coordinadora Marea Roja de la Investigación hemos elaborado un “Nuevo Pacto por la Ciencia” para situar los derechos y condiciones del personal de investigación en el centro. #ConCienciaHayFuturo#NuevoPactoxlaCiencia pic.twitter.com/t71WvpG4sW

— Coordinadora Marea Roja de la Investigación (@marearojainvest) June 21, 2023

A continuación reproducimos o texto pacto, que podedes atopar integramente aquí e en varios idiomas:

Un novo pacto pola ciencia

Nos últimos anos púxose de manifesto o papel determinante da investigación científica na sociedade. A pandemia da COVID-19 e a emerxencia climática son dous exemplos de como a investigación científica supón un dos piares principais para afrontar a complexidade dos retos actuais. No plano lexislativo vimos algúns avances na incorporación de dereitos do persoal de investigación coa aprobación da reforma da Lei da Ciencia, a Tecnoloxía e a Innovación (LCTI), así como un incremento no presuposto de I+D+I impulsado polos fondos europeos Next-Generation EU. Porén, unha reforma parcial e unha inxección temporal de fondos non poden facer fronte ás necesarias transformacións pendentes no Sistema Español de Ciencia, Tecnoloxía e Innovación (SECTI). É o momento de establecer un novo pacto pola ciencia, centrándonos en catro alicerces fundamentais para a próxima lexislatura:

1) Estatuto do Persoal de Investigación

O sistema de xestión na ciencia debe escoitar ás persoas que a producen, ás persoas que fan a ciencia, a todo o persoal de investigación. Defendemos o modelo de ciencia que comeza na protección da súa base humana como o modelo mellor cohesionado, máis eficiente e máis innovador. Por este motivo, o inicio da transformación social dende a ciencia e a investigación debe situarse sobre as condicións laborais e os dereitos de todo o seu cadro de persoal. Seguindo o exemplo do que supuxo o Estatuto do Persoal Investigador Predoutoral en Formación (EPIPF) en 2019 para o colectivo predoutoral, precisamos dun Estatuto de Persoal de Investigación (EPI) que inclúa a todo o persoal investigador, técnico e de xestión en ciencia. Débense garantir dereitos mínimos en canto a retribucións, progresión na carreira científica e estabilización, entre outras cuestións. Esta garantía debe de ir acompañada por mudanzas que afecten a todo o persoal da Administración Xeral do Estado (AXE) como a creación dun grupo profesional M4 (correspondente ao nivel 4 do Marco Español de Cualificacións para a Educación Superior) no convenio colectivo único para o personal laboral da AXE e a actualización das indemnizacións por razón de servizo (dietas).

2) Simplificación y eficiencia burocrática

Os acordos DORA e CoARA, aínda que apuntan na dirección correcta, resultan insuficientes para facer fronte á saturación burocrática. Resulta imperativo elaborarmos políticas activas de desconxestionamento, como, por outra parte, de simplificación e desaceleración de trámites administrativos e satisfacción de ránkings e métricas de productividade. Asuntos como a elaboración dun rexistro único para convocatorias de prazas de persoal docente e investigador en Universidades Públicas (artigo 86.1, Ley Orgánica do Sistema Universitario) e Organismos Públicos de Investigación ou o uso xeneralizado dun formato único de CV nas distintas convocatorias de contratos e proxectos están a prometerse dende hai moitos anos. Cos medios técnicos xa dispoñibles, non hai escusa para non levalo ao cabo. Tamén é fundamental que exista un calendario fixo para as convocatorias competitivas de proxectos e recursos humanos (como é o caso da Axencia Estatal de Investigación, pero non noutros organismos do SECTI) e, ante todo, que este calendario se cumpra rigurosamente, dotando ás axencias e demais organismos dos recursos (humanos e materiais) necesarios para elo. Do mesmo xeito, debe existir unha estabilidade e continuidade nos devanditos programas, que a día de hoxe poden ser moi volubles nos seus requisitos e demais características, se non o é xa a súa propia existencia. O exceso de burocracia innecesaria e mal planificada non só vai en detrimento da produtividade do persoal investigador, senón que é unha das tarefas que máis afectan á desmotivación, á saúde mental (burn out) e a un mal uso dos recursos públicos, xa que consume tempo de traballo duns e doutros profesionais nunha tarefa que se pode simplificar sen maior custo económico.

3) Ciencia responsable: transparencia, integridad, diversidad e coimplicación

Necesitamos dotármosnos de normas e protocolos claros e contundentes para rematar cos múltiples abusos de poder no SECTI, que van dende a prevaricación en concursos públicos ata o acoso sexual, pasando pola fraude científica. A crecente crítica e alarma mediática amosan a urxencia de acometer políticas que sancionen estas conductas e acaben coa impunidade actual. O recentemente nomeado Comité Español de Ética na Investigación debe ser dotado dos medios necesarios para asegurar esta función e non ser relegado a un organismo meramente consultivo e marxinal. A aposta por un sistema transparente que potencie a integridade na ciencia e investigación ten que vir complementada con outra aposta por transformar un sistema de ciencia baseado na competitividade, a excelencia e a singularidade meritocrática nun sistema basal constituído pola habitabilidade, a cooperación e a colaboración, a accesibilidade dos recursos e a promoción de todas as manifestacións da diversidade e inclusividade. Por unha banda, é necesario un compromiso para reducir o teito de cristal, especialmente nas áreas do ámbito STEM e nos postos de maior nivel, onde se produce unha maior desigualdade de xénero. Por outra banda, debemos impulsar unha ciencia inclusiva non só na diversidade sexual, senón tamén na diversidade funcional coa creación dun plan específico para a integración. Finalmente, a ciencia e a investigación xa non poden entenderse como leiras de coñecementos disxuntos nin como esferas illadas do social. Son necesarias convocatorias baseadas en accións/problemas, que integren o coñecemento local xunto ao académico, impulsando a colaboración interdisciplinar e a formación de ecosistemas de coñecementos (laboratorios de innovación pública e cidadá, ONGs, redes de persoas expertas). Resulta imperativo descentralizar as políticas de transferencia científica, estreitar as relacións entre as distintas áreas de investigación (STEM to STEAMS) e activar protocolos e alternativas de ciencia aberta.

4) Inversión del 3% del PIB en I+D+I

España arrastra un retraso histórico en inversión en I+D+I frente ao conxunto da Unión Europea, que á súa vez inviste pouco, en media e en relación ao PIB, fronte a outros países como os Estados Unidos, Xapón ou Corea do Sur. Esta lexislatura debe ser a que acade o 3% do PIB e unha taxa de execución do 90%, tanto en gasto non fiinanceiro coma gasto financeiro. Esta inversión mínima en I+D+I non pode seguir a ser unha promesa sen compromiso, senón que debe establecerse e publicarse unha memoria económica detallada e vinculante que asegure o cumprimento deste obxectivo. Soamente dende un modelo transparente e suxeito a un rigoroso seguimento poderemos asegurar a súa efectividade e evitar desviacións.

Ao garantizarmos dereitos laborais, simplificarmos burocracia, promovermos a responsabilidade na ciencia e aumentarmos a inversión en I+D+I, estaremos a construír un SECTI capaz de dignificar o traballo do persoal de investigación e beneficiar a toda a sociedade no seu conxunto.

O vindeiro martes 25 de abril ás 17:00h organizamos o coloquio “A peregrinación á ANECA: como sobrevivir”, no que contaremos coa presenza do Profesor Jesús Aboal Viñas (ex-membro da Comisión de Ciencias experimentais e Ciencias experimentais I) da ANECA (PEP) para aclarar todas as dúbidas relacionadas cos procesos de acreditación.

O evento será presencial na aula 04 da Facultade de Bioloxía da Universidade de Santiago de Compostela. Nel tamén contaremos coa presenza de compañeiras/os de InvestiGal que farán unha breve introdución e exporán as principais novidades da LOSU, que entra en vigor agora e trae cambios nas figuras existentes na universidade.

Será un evento aberto no que é fundamental a participación do público, así que convidámosvos a asistir e a enviar as vosas preguntas, consultas ou comentarios por adiantado a contacto@investi.gal.

Para empezar o ano sen perder comba, organizamos para o día 17 de xaneiro e de maneira online, esta xornada práctica sobre a carreira investigadora na academia. O noso obxectivo con esta xornada é chegar á audiencia máis nova (alumnado de grao, mestrado, ou persoas que están empezando o doutoramento) e proporcionarlles, cunha perspectiva práctica (baseada na experiencia das propias persoas implicadas), unha visión xeral da carreira investigadora, centrada na etapa predoutoral e nun elemento clave da mesma: o seu financiamento.

As Jornadas Cultura Laboral en Investigación terán lugar o próximo mes de outubro de 2022 en tres sedes distintas (Santiago de Compostela, Valencia e Madrid) e desenvolveranse cun un formato híbrido, de xeito que se poderá asistir presencialmente ás actividades de cada sede, así como seguir as sesións telemáticamente via streaming. Tal e como se recolle na páxina web do evento:

“El principal objetivo de las jornadas J-CLI es formar un foro social crítico para dar a conocer los aspectos laborales y los derechos del sector de ciencia e investigación, así como favorecer la concienciación colectiva y ofrecer un canal de difusión e interacción de los distintos colectivos, asociaciones y plataformas que representan al personal de investigación. Las jornadas J-CLI son totalmente transversales y abiertas, dirigidas a los distintos profesionales que componen el tejido trabajador en la investigación.”

InvestiGal co-organiza, xunto coa Asemblea de Investigadoras de Compostela, as actividades presenciais que terán lugar o xoves 13 e o venres 14 de outubro no Centro de Formación da EDIUS (USC). Animámosvos a todas a consultar o programa de actividades da nosa sede e a rexistrarvos para asistir tanto presencialmente coma telematicamente.