A Voz de Galicia organizou encontros dixitais cos candidatos á presidencia da Xunta de Galicia nas eleccións do 12 de xullo e o luns 6 de xullo foi o turno do actual presidente, Alberto Núñez Feijoó. Durante o encontro (minuto 41:18), recibiu unha pregunta de Julián desde Santiago de Compostela, na que se lle preguntaba pola retención de talento no ámbito da ciencia: “¿Qué medidas o planes concretos tiene pensado implantar con respecto a la investigación que permitan poner nuestra comunidad a la altura de otras como el País Vasco? Investigación ignorada en su programa electoral. ¿Algún plan de captación de retención y captación de talento mediante programas senior y con futuro?”.
Consideramos que varias das afirmacións do presidente nesta intervención son cando menos dubidosas e desde aquí queremos contestar a cada unha delas, aportando todos os datos dispoñibles publicamente que coñecemos.
Alberto Núñez Feijoó: “Estamos intentando retener talento aquí, traer a los mejores investigadores otra vez para Galicia, los que tienen becas a través del programa Oportunius y estamos trayendo a bastante gente.”
InvestiGal responde: O programa Oportunius, tal e como consta na páxina web de GAIN, (http://gain.xunta.gal/artigos/380/programa+oportunius), so ofrece contratos para un perfil moi específico “Ganadores ERC. Paquete de axudas complementarias ao financiamento europeo obtido dunha ERC Grant, a través da opción a un contrato de investigador/a distinguido/a e de recursos económicos para apoiar a súa actividade investigadora”.
Ata o ano 2019, Oportunius facilitou unicamente 3 contratos a gañadores ERC.
Os/as investigadores/as son contratados coa figura de Investigador distinguido. O baixo interese queda reflectido no feito de que xa no pasado quedou unha praza deserta, e iso que se trata de prazas practicamente nominais para investigadores/as ERC.
Por outra banda, os programas TALENTO SENIOR so contemplan un marco temporal de 3 anos. Ninguén vai a modificar a súa residencia e establecerse en Galicia por un contrato temporal sin visión de futuro, polo que este programa tampouco cumpre a súa finalidade.
Para captar talento hai que ofertar non so condicións favorables, salario e medios, senón tamén dotar de certa estabilidade a quen aposta por mudar a súa residencia e o deixar o seu traballo por vir a Galicia.
Alberto Núñez Feijoó: “Mire, hay un programa que es programa Oportunius que hemos traído a las becas Ramón y Cajal, a las becas del CSIC.”
InvestiGal responde: O programa Oportunius non vai destinado a investigadores/as RyC nin a investigadores/as do CSIC. Os contratos Oportunius, de acordo á información que recolle a propia páxina da Xunta (http://gain.xunta.gal/artigos/380/programa+oportunius) están destinados a Gañadores ERC (podería incluír algún RyC pero en calquera caso ser gañador/a ERC non é algo habitual sendo convocatorias de moi alto nivel de competición. Os finalistas ERC e candidatos ERC optarían a axudas complementarias mais non a contratación. ”.
Ademais, é extremadamente grave que o Presidente da Xunta cualifique de “bolsas” os contratos Ramón y Cajal, altamente competitivos aos que optan investigadores/as de primeiro nivel, indicando que tanto os RyC coma o persoal do CSIC son bolseiros/as. Isto é reflexo da grave precarización da profesión, e do pouco interese por respectar os dereitos laborais. Se o persoal investigador ao abeiro dun programa Ramón y Cajal é bolseiro, que resta para o persoal en etapa predoutoral, para o persoal técnico ou de xestión?
Alberto Núñez Feijoó: “todos los proyectos que se han presentado para luchar contra el COVID del Instituto Carlos III, ahora, estos meses, y que no han tenido… han sido seleccionados por el Instituto, pero no han tenido dinero para financiarlos, hemos decidido financiarlos todos. Son 19 proyectos, todos.”
InvestiGal responde: Non temos constatación de estas afirmacións. Ata a data, a Xunta de Galicia publicou un anuncio, conforme destinará 500.000 euros para proxectos de investigación sanitaria da COVID-19, pero aínda non hai nada en firme.
A pesar de que nos Institutos parece que contan con información, segue sendo altamente irregular que a Xunta financie proxectos que non teñen sido avaliados positivamente por outra entidade. Cales son os criterios? Simplemente ter concorrido? Compre aclarar isto.
En canto á recente convocatoria de ACIS, destinada a Investigación COVID-19, chama poderosamente a atención a composición do Comité de Selección, composta por cargos públicos sen formación científica na súa maioría. Dende InvestiGal seguimos a reivindicar a necesidade de procesos de avaliación e selección serios e de calidade
Alberto Núñez Feijoó: “Si usted coge la inversión pública en I+D+i en los últimos años, ha crecido por encima de la media de España de una forma bastante intensa.”
InvestiGal responde: O feito é que o investimento en I+D+i en Galicia é do 0,94% do PIB, moi por debaixo da media estatal que é do 1,24%. En comparación con outras CCAA, Galicia segue a ocupar o 8º lugar, moi lonxe de comunidades como Pais Vasco, Madrid ou Navarra, que están por cima da media estatal. Ademais, os niveis de investimento son moi similares aos de fai unha década. Por tanto, esta afirmación é, cando menos, enganosa.
Alberto Núñez Feijoó: “Después, los Institutos de Investigación en Galicia están teniendo un planteamiento de un contrato-programa para mantener sus gastos corrientes y para darles un mínimo de seguridad. Hay de más de 1000 personas, 1000 personas, que trabajan en centros de investigación sanitarios cuya nómina financia básicamente el Servicio Gallego de Salud.”
InvestiGal responde: A maioría dos/as investigadores/as que traballan nos Institutos de Investigación en Galicia están contratados por Fundacións, que son privadas, suxeitos a contratos temporais, e non polo SERGAS, polo que esta afirmación non é certa.
As tres Fundacións de Investigación Sanitaria son as entidades xestoras dos IIS, e na actualidade son Fundacións privadas (aínda que materialmente poderían considerarse públicas, como recolle o Informe de Fiscalización de la cuenta general del Servicio Gallego de Salud, do Consello de Contas de Galicia do Exercicio 2017).
Alberto Núñez Feijoó: ” Hemos mantenido contactos con la Academia de Ciencias de Galicia para establecer un programa pactado con los académicos de ciencia en la próxima legislatura, es decir, a partir de ya, para intentar mejorar los programas de la Xunta en relación con la investigación.”
InvestiGal responde: É significativo que teñan mantido contactos coa RACG mais hai unha ausencia de diálogo co persoal investigador.
Alberto Núñez Feijoó: “pero lo que si le puedo asegurar, no tengo el dato exacto aquí, que hemos traído a personas que estaban en el País Vasco, que estaban fuera de España y que, bueno, hay algunas tensiones lógicamente porque esta gente que son profesores en otras universidades pues lo que buscan es una plaza de investigador en Galicia y una plaza de profesor en la Universidad. Y ahí, pues, nuestra propia legislación a veces, imposibilita hacer un contrato doble porque hay un sistema para entrar en la universidad, distinto que para hacer un contrato de investigación. En otros países esto es más flexible.”
InvestiGal responde: Non hai retorno de talento. Pode que se capten investigadores/as ao abeiro de convocatorias públicas coma a Modalidade B da Xunta de Galicia ou programas estatais coma o Miguel Servet, RyC ou Juan de la Cierva, mais non son programas comparables ao IKERBASQUE ou ao ICREA, que ofrecen estabilidade, apoio, e condicións favorables para que efectivamente atraen talento.
Alberto Núñez Feijoó: “Pero no pensemos que no se investiga en Galicia. Hay 5000 investigadores en Galicia, 5000 investigadores, con fondos de la Xunta de Galicia.”
InvestiGal responde: O último informe da Fundación Española para a Ciencia e a Tecnoloxía (FECYT indica que no ano 2018 había 6.530 investigadores (medidos como número de persoas en equivalencia a xornada completa) empregados directamente en actividades I+D. De estes, en Administración Pública son 859, en Empresas 2.616,80, e en Ensinanza Superior 3.020,30. Non todos están empregados con fondos da Xunta de Galicia polo que estes números son máis que cuestionables.